Kodeks etyczny coacha – zasady w relacji coach a coachee
W dyskursie publicznym często spotykamy się z niepochlebnymi opiniami na temat coachingu i metody pracy coachów. Trudno się im dziwić, gdy coachem nazywa się teraz każdy, kto właściwie ma ochotę. Tymczasem, aby pracować coachingowo rzetelnie i być wiarygodnym, należy spełniać określone zasady etyczne.
W preambule kodeksu etycznego International Coach Federation (jednej z największych organizacji coachingowych na świecie), określony jest najważniejszy jej cel, czyli „utrzymywanie i promowanie najwyższych standardów w coachingu, (…) przestrzegania zasad etycznego postępowania”. Na straży zasad etycznych w pracy coacha stoi również Polska Izba Coachingu, która wskazuje zbiór zasad, którymi mają kierować się coachowie pracujący w firmach zrzeszonych w Izbie Coachingu. W przypadku podejrzenia naruszenia zasad etyki zawodowej klient może zgłosić sprawę do rozpatrzenia przez Komisję ds. Etyki Izby Coachingu. Warto znać co kryje kodeks etyczny coachów oraz weryfikować coachów pod względem ich certyfikacji i kodeksu, jaki stosują w pracy.
Zasady kodeksu etycznego coachów
Należy podkreślić, że w ramach kodeksu etycznego przede wszystkim odnajdujemy zasady uniwersalne, które powinny dotyczyć funkcjonowania wszystkich organizacji w Polsce, jak akceptacja różnorodności oraz zakaz stosowania żadnej formy dyskryminacji dotyczącej :
- rasy,
- płci,
- pochodzenia,
- orientacji seksualnej,
- religii,
- narodowości,
- niepełnosprawności,
- czy wieku.
W związku z tym, z korzyścią dla organizacji, które wprowadzają rozwojowe procesy coachingowe, jest zapraszanie pracowników z różnych pokoleń i porzucenie stereotypowego przekonania, że pracownik 50+ jest niechętny na takie działanie i tylko przedstawiciel pokolenia Y i X mają potrzebę się rozwijać. Pracownicy 50+ są gotowi, otwarci na podobne formy rozwojowe, należy jednak na początku procesu bardzo wyraźnie poinformować ich o zasadach procesu i nawiązać do kodeksu etycznego, szczególnie dotyczącego relacji coach – coachee (czyli klient), bo dla tego pokolenia są to szczególnie ważne elementy procesu coachingowego. Wszystkie elementy, które zawarte są w kodeksie etycznym coacha, dotyczą w równym stopniu każdego potencjalnego klienta. W przypadku organizacji, gdzie występują zespoły multigeneracyjne, warto wyjaśnić je bardziej szczegółowo, tak jak wspomniano przy pokoleniu „BB” oraz pokoleniu „C”, które może postrzegać proces jako sztywny lub nie rozumieć jego celu.
W skrócie zasady kodeksu etycznego w pracy coachingowej odnoszą się do obszarów:
- Zawieranie kontraktu.
- Zagwarantowanie zasady poufności.
- Budowanie relacji opartej zaufaniu i przejrzystości.
- Respektowanie zasady „klient jest najważniejszy”.
- Realizowanie procesu w zgodzie ze swoją wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami.
- Dbałość o własny rozwój.
- Szacunek dla innych coachów.
- Rozsądek w sprawach materialnych.
Zasady etyczne w pracy coacha odnoszące się do budowania relacji z klientem, po pierwsze dotyczą profesjonalnego sposobu kontraktowania się z nim, czyli tworzenia procesu na podstawie umowy, która określa zakres odpowiedzialności obu stron lub trzech stron.
Typy kontraktu – umowa trójstronna a sponsor
W zależności od typu kontraktu, możemy mieć do czynienia z umową trójstronną, gdzie występuje coach, klient, czyli osoba, która bierze udział w procesie coachingowym oraz tzw. sponsor, którym jest podmiot lub osoba reprezentująca go, ponoszący koszty dostarczenie usługi coachingowej (zazwyczaj takim sponsorem są organizacje czy liderzy, szefowie organizacji). Niezależnie od typu umowy, należy jednoznacznie określać zasady, prawa, role i zakres odpowiedzialności zarówno klienta, jak i sponsora.
Kluczowe zasady etyki w coachingu
Jedną z kluczowych zasad etyki w coachingu w relacji coach – coachee jest zachowanie poufności, bezpieczeństwa i prywatności coachee. Przestrzegając jej, coach jasno wyznacza granice, jakie informacje może przekazać sponsorowi i dba, aby nie dopuścić do konfliktu interesów. Niezależnie od typu coachingu, również w life coachingu, coach nie może upubliczniać uzyskanych informacji, przekazywać ich osobom trzecim czy wykorzystywać do swoich interesów w trakcie, oraz po zakończonym procesie coachingowym. Relacja między coachem a coachee ma być transparentna i profesjonalna, z tego tytułu uniemożliwia ją pokrewieństwo, bliska relacja przyjacielska czy partnerska. Wykluczone są wszelakie kontakty seksualne lub relacje miłosne z jakimkolwiek klientem lub/ i sponsorem.
Rola coacha w procesie rozwoju klienta
Każda osoba występująca w roli prowadzącego profesjonalny coaching, powinna być świadoma, że najważniejsze jest wsparcie procesu rozwoju klienta. Coach „podejmuje się prowadzenia tylko tych procesów coachingowych, w których powodzenie wierzy i na prowadzenie których pozwalają mu jego zawodowe kompetencje i doświadczenie życiowe” (Kodeks Etyczny PIC), Oczywiście każdy coach dba o swój rozwój, uzupełnia kompetencje. Poddaje się również superwizji, szczególnie dotyczy to przypadków, gdy ma dylematy etyczne, wątpliwości lub trudności w pracy, z którymi nie potrafi sobie poradzić, lub gdy jego emocje ograniczają zdolność pełnego wykorzystania posiadanych kompetencji.
Jak ocenić kompetencje i umiejętności coacha?
Z perspektywy coacha, ważne aby był on świadomy swoich kompetencji oraz umiejętności, i nie podejmował się procesów, które przewyższają jego możliwości – np. nie powinien kontraktować się z klientami, którzy potrzebują wsparcia mentorskiego, psychoterapeutycznego czy terapii uzależnień. W takich wypadkach, należy przekazać klientowi jasną informację, że dana kwestia wymaga pracy z innym specjalistą i dokonać re – kontraktowania się z klientem lub/ i sponsorem. Klient i sponsor zawsze mają prawo poprosić o przedstawienie dokumentów i certyfikatów dających prawo do wykonywania zawodu coacha.
Oczywistą sprawą wydaje się również być, że zarówno klienta jak i coacha obowiązuje trzeźwość, coach nie może prowadzić sesji pod wpływem alkoholu czy innych środków odurzających, podobnie jak ma prawo odmówić prowadzenia sesji z klientem, u którego występuje podejrzenie odurzenia.
Z perspektywy swoich umiejętności i przyjętej postawy społecznej, coach nie ocenia i wyraża się z szacunkiem do innych. Dotyczy to oczywiście klientów, sponsorów i osób im zależnych ale również innych coachów, trenerów czy mentorów. Podchodzi również rozsądnie do własnego wynagrodzenia i traktuje jako ekwiwalent swojej pracy, nie hołdując mitom o zarobkach coachów.
Coach, który nie stosuje powyższych zasad jest niewiarygodny i może wpłynąć negatywnie na rozwój, a nawet osobowość klienta, dlatego warto znać sam kodeks etyczny i być uważnym przy kierowaniu pracowników na procesy coachingowe.